Podcięcie wędzidełka języka – Frenotomia
Wędzidełko języka to fałd śluzówkowy łączący dolną część języka z dnem jamy ustnej. W przypadku krótkiego wędzidełka języka ograniczona zostaje ruchomość języka co może utrudniać np.ssanie piersi przez noworodki i dalszy, prawidłowy rozwój mowy starszych dzieci. Medyczne określenie za krótkiego wędzidełka to ankyloglossia. Najskuteczniejszym sposobem leczenia jest podcięcie wędzidełka języka – frenotomia . Zabieg trwa bardzo krótko i najczęściej polega na przecięciu samego wędzidełka. Pacjent może wrócić do domu jeszcze tego samego dnia. Ważne jest, by po wykonanym zabiegu u starszych dzieci kontynuować rehabilitację u logopedy- zapobiega to zrostom, wtórnemu przyrośnięciu języka.
Wskazania do podcięcia wędzidełka języka
- zbyt krótkie wędzidełko języka utrudniające ssanie;
- całkowite przyrośnięcie języka do dna jamy ustnej;
- ślinotok związany z zaburzeniami odpływu śliny ze ślinianek podjęzykowych;
- postępująca wada wymowy związana z zaburzeniami artykulacji spowodowanymi zbyt krótkim wędzidełkiem języka.
Przeciwwskazania do podcięcia wędzidełka
- brak zgody pacjenta lub opiekun sprawnego pacjenta;
- stosowanie leków rozrzedzających krew (względne);
- ciężkie skazy krwotoczne;
- zły ogólny stan chorego;
- czynna infekcja dróg oddechowych.
Przebieg zabiegu podcięcia wędzidełka języka
Zabieg polega na przecięciu włóknistego fałdu języka. W warunkach ambulatoryjnych zabieg wykonujemy tylko wtedy gdy wędzidełko wymaga delikatnego podcięcia. W przypadkach dużego zrośnięcia wymagane jest wykonanie zabiegu w szpitalu – wykonuje się wtedy plastykę wędzidełka.
Rodzaj znieczulenia
Zabieg podcięcia wędzidełka wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. W przypadku plastyki wędzidełka zabieg wykonywany w znieczuleniu ogólnym.
Po zabiegu podcięcia wędzidełka języka
U noworodków wskazane jest częste przystawianie dziecka do piersi po zabiegu a u starszych dzieci w razie pojawienia się miejscowej bolesności, zalecane są tradycyjne środki przeciwbólowe.
Zalecenia po zabiegu podcięcia wędzidełka języka
Co to jest wędzidełko podjęzykowe? Wędzidełko podjęzykowe, najprościej mówiąc, to miękki twór włóknisty, cienka błonka, która łączy dolną część języka z dnem jamy ustnej. Prawidłowo rozwinięte wędzidełko charakteryzuje się dużą elastycznością i pozwala na swobodne ruchy językiem w obrębie całej jamy ustnej. Czasami zdarza się, że wędzidełko jest zbyt krótkie (ankylogossia) i wtedy w znaczący sposób ogranicza ruchy języka. Skrócenie wędzidełka występuje w różnym stopniu i nasileniu, od lekkiego napięcia po silne zgrubienie, a nawet do całkowitego unieruchomienia języka. Jak rozpoznać, że nasze dziecko ma skrócone wędzidełko podjęzykowe? Pierwszej, wstępnej oceny wędzidełka u dzieci w wieku przedszkolnym i starszym mogą dokonać nawet sami rodzice, prosząc by wykonało ono kilka prób, np. spróbowało sięgnąć językiem do brody i do nosa. Jeśli rodzic zauważy, że dziecko ma z tym duży problem, a końcówka języka przybiera charakterystyczny kształt serca zamiast owalu, możemy podejrzewać, że nasze dziecko ma skrócone wędzidełko. Natomiast w przypadku niemowląt problem skróconego wędzidełka można zaobserwować podczas pierwszych prób karmienia piersią. Prawidłowe i efektywne ssanie wymaga uniesienia brodawki językiem do wałka dziąsłowego. Silnie pracująca przednia część języka „wytłacza” pokarm z brodawki i ruchem podającym ku tyłowi przesuwa go do połknięcia. W przypadku skróconego wędzidełka niemowlę ma ograniczone możliwości podniesienia i dociśnięcia brodawki, jego ssanie jest wtedy nieefektywne, dziecko często płacze podczas karmienia, a według American Academy of Otolaryngology, dzieci z powodu skróconego wędzidełka słabiej przybierają na wadze. Jakie konsekwencje wiążą się z tą wadą? W przypadku, gdy skrócone wędzidełko nie zostanie zdiagnozowane w pierwszych dniach życia i dziecko nie zostanie poddane zabiegowi frenotomii, czyli podcięciu wędzidełka, to od samego początku kształtuje się u niego nieprawidłowy wzorzec ssania, połykania i żucia, co w konsekwencji prowadzi do wad zgryzu i nieprawidłowej artykulacji. W języku polskim prawidłowa wymowa wielu głosek, takich jak: t, d, n, l, r, sz, ż, cz, dż, wymaga uniesienia czubka języka do górnego wałka dziąsłowego, co przy skróconym wędzidełku jest niemożliwe do wykonania. Dziecko ze skróconym wędzidełkiem pomimo wysiłku i starań będzie realizowało te głoski w sposób nieprawidłowy. Podsumowując, skrócone wędzidełko podjęzykowe w znacznym stopniu ogranicza dziecku prawidłowe ruchy języka, co w konsekwencji prowadzi do: zaburzenia ssania, nieprawidłowego połykania i żucia, nadmiernego ślinienia, rozwoju chorób przyzębia, wad zgryzu, wad wymowy takich jak seplenienie międzyzębowe, rotacyzm. Problem skróconego wędzidełka to problem nie tylko najmłodszych, u młodzieży skrócone wędzidełko powoduje trudności w całowaniu, a u ludzi starszych wysuwanie protez. Kiedy najlepiej wykonać zabieg podcięcia wędzidełka? Powiedzenie w tym przypadku: im szybciej, tym lepiej, jest jak najbardziej zasadne. Decydując się na zabieg podcięcia w jak najwcześniejszym wieku, stwarzamy dziecku od samego początku najlepsze warunki do budowania prawidłowych wzorców fizjologicznych – pokarmowych oraz w późniejszym czasie artykulacyjnych. Kto powinien podjąć decyzję o zabiegu? Decyzja o podcięciu wędzidełka powinna być poprzedzona konsultacją logopedyczno-laryngologiczną, na której lekarz laryngolog dokona oceny budowy i ruchomości języka oraz wędzidełka, a logopeda oceni, czy i w jakim stopniu skrócone wędzidełko będzie mogło mieć wpływ na prawidłowy rozwój mowy. Następnie lekarz laryngolog dobierze odpowiednią metodę podcięcia skróconego wędzidełka. Jak wygląda zabieg frenotomii? Zabieg frenotomii wykonuje się zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym i trwa on kilka minut. W miejscu podcięcia, po ustąpieniu znieczulenia, mały pacjent może odczuwać delikatne pieczenie. Dlatego do końca dnia można podawać mu zimne napoje lub lody, aby schłodzić i w naturalny sposób znieczulić powstałą pod językiem delikatną rankę. Czy sam zabieg wystarczy, aby usprawnić język? Frenotomia nie rozwiązuje problemu. Aby usprawnić język, trzeba wykonywać ćwiczenia, które powinno się rozpocząć w ciągu trzech dni od wykonania zabiegu. Dziecko powinno być objęte opieką logopedyczną i rozpocząć ćwiczenia pionizacji języka. W przypadku bardzo małych dzieci, które nie są jeszcze w stanie samodzielne ćwiczyć, logopeda wykonuje masaże, które mają na celu zapobieganie powstawaniu blizn i zrostów.