Wędzidełko języka to fałd śluzówkowy łączący dolną część języka z dnem jamy ustnej. W przypadku krótkiego wędzidełka języka ograniczona zostaje ruchomość języka co może utrudniać np.ssanie piersi przez noworodki i dalszy, prawidłowy rozwój mowy starszych dzieci. Medyczne określenie za krótkiego wędzidełka to ankyloglossia. Najskuteczniejszym sposobem leczenia jest podcięcie wędzidełka języka – frenotomia . Zabieg trwa bardzo krótko i najczęściej polega na przecięciu samego wędzidełka. Pacjent może wrócić do domu jeszcze tego samego dnia. Ważne jest, by po wykonanym zabiegu u starszych dzieci kontynuować rehabilitację u logopedy- zapobiega to zrostom, wtórnemu przyrośnięciu języka.
Zabieg polega na przecięciu włóknistego fałdu języka. W warunkach ambulatoryjnych zabieg wykonujemy tylko wtedy gdy wędzidełko wymaga delikatnego podcięcia. W przypadkach dużego zrośnięcia wymagane jest wykonanie zabiegu w szpitalu – wykonuje się wtedy plastykę wędzidełka.
Zabieg podcięcia wędzidełka wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. W przypadku plastyki wędzidełka zabieg wykonywany w znieczuleniu ogólnym.
U noworodków wskazane jest częste przystawianie dziecka do piersi po zabiegu a u starszych dzieci w razie pojawienia się miejscowej bolesności, zalecane są tradycyjne środki przeciwbólowe.
Co to jest wędzidełko podjęzykowe? Wędzidełko podjęzykowe, najprościej mówiąc, to miękki twór włóknisty, cienka błonka, która łączy dolną część języka z dnem jamy ustnej. Prawidłowo rozwinięte wędzidełko charakteryzuje się dużą elastycznością i pozwala na swobodne ruchy językiem w obrębie całej jamy ustnej. Czasami zdarza się, że wędzidełko jest zbyt krótkie (ankylogossia) i wtedy w znaczący sposób ogranicza ruchy języka. Skrócenie wędzidełka występuje w różnym stopniu i nasileniu, od lekkiego napięcia po silne zgrubienie, a nawet do całkowitego unieruchomienia języka. Jak rozpoznać, że nasze dziecko ma skrócone wędzidełko podjęzykowe? Pierwszej, wstępnej oceny wędzidełka u dzieci w wieku przedszkolnym i starszym mogą dokonać nawet sami rodzice, prosząc by wykonało ono kilka prób, np. spróbowało sięgnąć językiem do brody i do nosa. Jeśli rodzic zauważy, że dziecko ma z tym duży problem, a końcówka języka przybiera charakterystyczny kształt serca zamiast owalu, możemy podejrzewać, że nasze dziecko ma skrócone wędzidełko. Natomiast w przypadku niemowląt problem skróconego wędzidełka można zaobserwować podczas pierwszych prób karmienia piersią. Prawidłowe i efektywne ssanie wymaga uniesienia brodawki językiem do wałka dziąsłowego. Silnie pracująca przednia część języka „wytłacza” pokarm z brodawki i ruchem podającym ku tyłowi przesuwa go do połknięcia. W przypadku skróconego wędzidełka niemowlę ma ograniczone możliwości podniesienia i dociśnięcia brodawki, jego ssanie jest wtedy nieefektywne, dziecko często płacze podczas karmienia, a według American Academy of Otolaryngology, dzieci z powodu skróconego wędzidełka słabiej przybierają na wadze. Jakie konsekwencje wiążą się z tą wadą? W przypadku, gdy skrócone wędzidełko nie zostanie zdiagnozowane w pierwszych dniach życia i dziecko nie zostanie poddane zabiegowi frenotomii, czyli podcięciu wędzidełka, to od samego początku kształtuje się u niego nieprawidłowy wzorzec ssania, połykania i żucia, co w konsekwencji prowadzi do wad zgryzu i nieprawidłowej artykulacji. W języku polskim prawidłowa wymowa wielu głosek, takich jak: t, d, n, l, r, sz, ż, cz, dż, wymaga uniesienia czubka języka do górnego wałka dziąsłowego, co przy skróconym wędzidełku jest niemożliwe do wykonania. Dziecko ze skróconym wędzidełkiem pomimo wysiłku i starań będzie realizowało te głoski w sposób nieprawidłowy. Podsumowując, skrócone wędzidełko podjęzykowe w znacznym stopniu ogranicza dziecku prawidłowe ruchy języka, co w konsekwencji prowadzi do: zaburzenia ssania, nieprawidłowego połykania i żucia, nadmiernego ślinienia, rozwoju chorób przyzębia, wad zgryzu, wad wymowy takich jak seplenienie międzyzębowe, rotacyzm. Problem skróconego wędzidełka to problem nie tylko najmłodszych, u młodzieży skrócone wędzidełko powoduje trudności w całowaniu, a u ludzi starszych wysuwanie protez. Kiedy najlepiej wykonać zabieg podcięcia wędzidełka? Powiedzenie w tym przypadku: im szybciej, tym lepiej, jest jak najbardziej zasadne. Decydując się na zabieg podcięcia w jak najwcześniejszym wieku, stwarzamy dziecku od samego początku najlepsze warunki do budowania prawidłowych wzorców fizjologicznych – pokarmowych oraz w późniejszym czasie artykulacyjnych. Kto powinien podjąć decyzję o zabiegu? Decyzja o podcięciu wędzidełka powinna być poprzedzona konsultacją logopedyczno-laryngologiczną, na której lekarz laryngolog dokona oceny budowy i ruchomości języka oraz wędzidełka, a logopeda oceni, czy i w jakim stopniu skrócone wędzidełko będzie mogło mieć wpływ na prawidłowy rozwój mowy. Następnie lekarz laryngolog dobierze odpowiednią metodę podcięcia skróconego wędzidełka. Jak wygląda zabieg frenotomii? Zabieg frenotomii wykonuje się zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym i trwa on kilka minut. W miejscu podcięcia, po ustąpieniu znieczulenia, mały pacjent może odczuwać delikatne pieczenie. Dlatego do końca dnia można podawać mu zimne napoje lub lody, aby schłodzić i w naturalny sposób znieczulić powstałą pod językiem delikatną rankę. Czy sam zabieg wystarczy, aby usprawnić język? Frenotomia nie rozwiązuje problemu. Aby usprawnić język, trzeba wykonywać ćwiczenia, które powinno się rozpocząć w ciągu trzech dni od wykonania zabiegu. Dziecko powinno być objęte opieką logopedyczną i rozpocząć ćwiczenia pionizacji języka. W przypadku bardzo małych dzieci, które nie są jeszcze w stanie samodzielne ćwiczyć, logopeda wykonuje masaże, które mają na celu zapobieganie powstawaniu blizn i zrostów.